کدکس عبارت است از جمع آوری وتطبیق بین المللی استاندارد های مواد غذایی و ارایه‎ ‎آن به شکل واحد‎.‎
‎●‎تعریف کدکس‏
کدکس در لغت بمعنای آیین نامه،مقررات،نشانه و آلیمانتاریوس به معنای مواد غذایی‎ ‎می باشد‏‎. ‎
کدکس عبارت است از جمع آوری وتطبیق بین المللی استاندارد های مواد‏‎ ‎غذایی و ارایه آن به شکل واحد‏‎. ‎
‎●‎تاریخچه تشکیل کمیسون کدکس غذایی
در یازدهمین کنفرانس‏‎ FAO‎در ۱۹۶۱ و شانزدهمین اجلاس جهانی‏‎ WHO‎در ۱۹۶۳تشکیلات‎ ‎جدیدی تحت ‏عنوان ‏کمیسیمو آیین نامه مواد غذایی‎“Codex Alimentarius Commission” ‎
به منظور اجرای استانداردهای مشترک‏‎ FAO/WHOدر زمینه مواد غذایی به وجود آمد در‏‎ ‎حال حاضر ۱۷۲ ‏کشور عضو ‏کدکس می باشند‏‎.‎
‎●‎اهداف کمیسیون کدکس غذایی‎ ‎
‎. ‎حفظ منافع و بهداشت مصرف کنندگان‎ ‎
‎▪‎تسهیل‎ ‎روابط تجاری و هماهنگ شدن اقدامات انجام شده در زمینه مواد غذایی‎ ‎
‎▪‎هماهنگ نمودن‎ ‎کلیه فعالیتهای استاندارد مواد غذایی در بخشهای دولتی و غیر دولتی‏‎ ‎
‎▪ ‎تعیین‎ ‎اولویت و ارائه راهنماییهای لارم در زمینه پیش نویسهای استاندارد با کمحک سازمانهای‎ ‎ذینفع‎ ‎
‎▪‎نهایی نمودن استانداردها و انتشار آنها به صورت مقررات و یا‎ codex‎در‎ ‎قالب استانداردهای منطقه ای یا بین ‏المللی و ‏تکمیل و اصلاح استانداردها پس از بررسی‎ ‎های مناسب و لازم‏‎ ‎
‎ ‎●‎روش تدوین استانداردهای کدکس‏
‏۱ـ روش معمولی:دارای ۸ مرحله‏‎ (step)‎است که کشور های عضو در مراحل ۳،۶ و ۸ نظرات‏‎ ‎خود را اعلام می ‏نمایند‎. ‎
‏۲ـ روش سریع: دارای ۵ مرحله است که کشورهای عضو نظرات‏‎ ‎خود را در مراحل ۳ و ۵ اعلام می نمایند‏‎.‎
‎●‎چهارچوب استانداردهای کدکس مواد غذایی‎ ‎
‎ ‎
‏۱ـ نام استاندارد ۲ـ دامنه کاربرد‎ ‎‏۳ـ تعریف ۴ـ ترکیبات اصلیتشکیل دهنده و عوامل کیفیتی ۵ـ افزودنی ها ۶ـ‎ ‎‎آلاینده ‏ها‎ ‎‏۷ـ ویژگیهای بهداشتی ۸ـ وزن و اندازه ۹ـ برچسب گذاری ۱۰ـ روش آزمون و نمونه‎ ‎گیری ‏
‏ ‏‎●‎ساختار تشکیلات کدکس بین المللی
کمیسیون کدکس مواد غذاییC.A.Cشامل(دبیر خانه و کمیته اجرایی)و کمیته اجرایی‎ ‎شامل(کمیته های منطقه ‏‏ای،کمیته های اجرایی بین دولتی،کمیته محصولات مواد‏‎ ‎غذایی،کمیته موضوعات عمومی
‎●‎کمیته موضوعات عمومی)۹ کمیته فنی‏‎( :‎
‏۱ـ باقیمانده آفت کشها ۲ـ سیستم بازرسی و صدور گواهینامه برای مواد غذایی‎ ‎وارداتی و صادراتی ۳ـ باقیمانده ‏‏داروهای دامی ۴ـ تغذیه و رژیمهای ویژه غذایی ۵ـ‎ ‎برچسب گذتری مواد غذایی ۶ـ روشهای آزمون و نمونه ‏برداری ۷ـ ‏اصول کلی ۸ـ افزودنیها و‏‎ ‎آلاینده های مواد غذایی ۹ـ بهداشت مواد غذایی
کمیته محصولات مواد غذایی‎ ‎
‏11 کمیته فنی‎:‎
‏۱ـ میوه ها و سبزیهای فراوری شده ۲ـ میوه ها و سبزیجات تازه ۳ـ چربیها و روغنها‏‎ ‎‏۴ـ فراورده های کاکائو و ‏‏شکلات ۵ـ شکر ۶ـ شیر و فراورده های آن ۷ـ آبهای معدنی‎ ‎طبیعی ۸ـ ماهی و فراورده های شیلاتی ۹ـ بهداشت ‏‏گوشت ۱۰ـ غلات ،حبوبات وبقولات ۱1ـ‎ ‎پروتینهای گیاهی
‎●‎کمیته های اجرایی بین دولتی )۳ کمیته فنی‏‎(: ‎
‏۱ـ غذاهای حاصل از‏‎ ‎بیوتکنولوژی(ژاپن) ۲ـ خوراک دام)دانمارک) ۳ـ آبمیوه ها و سبزیها(برزیل‎)‎
‎●‎کمیته های منطقه ای(۶ کمیته فنی‏‎) ‎
‏۱ـ آسیا(کره( ۲ـ آفریقا)مراکش( ۳ـ‎ ‎اروپا)جمهوری اسلواکی( ۴ـ خاور نزدیک(اردن) ۵ـ آمریکای لاتین(آرژانتین) ‏‏۶ـ ‏آمریکای‎ ‎شمالی و اقیانوسیه(ساموآ‎)‎
‎●‎تعداد استانداردها و آئین کارهای تدوین شده توسط کمیسیون‎ ‎کدکس‎: ‎
‎▪‎استانداردهای محصولات غذایی‎ ‎
‎▪‎استانداردهای عمومی و راهنماهای بر چسب‏‎ ‎گذاری‎ ‎
‎▪‎راهنماها و آیین کارهای محصولات غذایی‎ ‎
‎▪‎حدمجاز آفت کشها‎ ‎
‎▪‎آیین‎ ‎کارها و راهنمای کلی بهداشت مواد غذایی‎ ‎
‎▪‎تعیین حد افزودنیهای مواد غذایی‎ ‎
‎▪‎تعیین حد افزودنیهای مواد غذایی‎ ‎
‎▪‎راه های ارزیابی خطر‏‎ ‎
‎▪‎راهنماهاو‎ ‎توصیه های نحوه اجرای بازرسی وصدور گواهینامه‎ ‎
‎▪‎استانداردها و راهنماهاو آیین‎ ‎کارهای آلاینده ها‏‎ ‎
‎●‎قوانین و مقررات کدکس‏
‎▪ ‎قوانین کدکس هر ساله در کتاب روش اجرائی‎ (procedure manual) ‎تدوین و منتشر‏‎ ‎میگردد‎. ‎
‎▪ ‎قانون کدکس دارای ۱۰ اصل‏‎ ((article ‎می باشد که درآن نحوه فعالیتها ،‏‎ ‎چگونگی پذیرش اعضا،عملکرد آنها و ‏‏تدوین استانداردها ، تشریح گردیده است‏‎.‎
‎●‎تاریخچه کدکس غذایی در ایران‏‎ ‎
‎▪‎نخستین طرح شورای کدکس در سال ۱۳۶۳ از سوی‏‎ ‎مدیریت غذایی و کشاورزی تهیه و منتشر گردید‎. ‎
‎▪‎در سال ۱۳۶۶ اولین اساسنامه آن‏‎ ‎تدوین شد‏‎ ‎
‎. ▪‎در سال ۱۳۶۸ از سوی مدیریت وقت موسسه مکاتباتی با وزارت امور خارجه‏‎ ‎و وزارت کشاورزی جهت ‏استقرار ‏دبیرخانه و مکانی برای تشکیل جلسات و سایر موارد انجام‏‎ ‎شد‎ ‎
‎▪‎در طول سالهای فوق ۲۷ نشست در ۱۶ گروه مختلف برگزار گردید که از سوی مدیر‏‎ ‎اجرایی کدکس بعنوان ‏اولین ‏کمیته ملی کدکس در آسیا مورد تشویق قرار گرفت‏‎. ‎
‎▪‎سرانجام با توجه به بحث‎ WHO‎و مسایل ایجاد شده ار سوی اتحادیه اروپا برای کشور‏‎ ‎،مجدداَ در سال ۱۳۷۷ ‏‏اساسنامه جدیدی تدوین شد‏‎. ‎
‎▪‎در یکصدو یکمین اجلاس شورای‎ ‎عالی استاندارد ،اساسنامه ای تحت عنوان ‏‎”‎دستور العمل شورای هماهنگی ‏کدکس ‏غذایی‎ ‎ایران‎“ ‎به تصویب رسید‎.‎
‎●‎ساختار کدکس صنایع غذایی ایران
شورای هماهنگی کدکس صنایع غذایی ایران شامل کمیسیون ملی غذای ایران‎ N.C.C ‎شامل‎ ‎دبیرخانه کمیسیون ‏ملی ‏کدکس ، کمیته های فنی ، امور مالی‎ ‎
‎●‎اعضا شورا‎ : ‎
‎▪‎وزیر محترم جهاد کشاورزی ▪ وزیر محترم بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی ▪وزیر‎ ‎محترم بازرگانی▪وزیر ‏محترم ‏صنایع و معادن , وزیر محترم علوم ، تحقیقات و فناوری‎ ▪‎رئیس موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران
‎●‎سازمانهای مسئول تشکیل کمیته های فنی‎ :‎
‎▪‎وزارت جهاد کشاورزی ۱۰کمیته▪وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی ۲ کمیته‏‎ ▪ ‎وزارت بازرگانی ۱ ‏کمیته ‏‏▪انستیتو علوم تغذیه و صنایع مواد غذایی ۱کمیته ▪موسسه‎ ‎استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ۸کمیته ▪ ‏وزارت صنایع ‏و معادن ۱کمیته
‎●‎کمیته های فنی وزارت جهاد کشاورزی‎:‎
‎▪‎باقیمانده داروهای دامی ▪غلات، حبوبات و بقولات ▪شیر و فراورده های آن ▪ماهی و‏‎ ‎فراورده های شیلاتی ‏‏▪بقیمانده ‏آفت کش ها▪بهداشت گوشت و فراورده های گوشتی ▪میوه ها‏‎ ‎و سبزیهای تازه و خشک ▪ مواد غذایی ‏حاصل از فراوری ‏زیستی ▪ خوراک دام و طیور‏
‎●‎کمیته های فنی موسسه استاندارد‏‎ : ‎
‎▪ ‎آبمیوه و سایر نوشیدنیها ▪ روغنها و‏‎ ‎چربیها ▪آلاینده های مواد غذایی▪ برچسب گذاری مواد غذایی ▪ بازرسی و ‏صدور ‏گواهینامه‎ ▪ ‎نمونه برداری و روش آزمون ▪ اصول کلی▪کمیته اجرایی‎ ‎
‎●‎سایر کمیته های فنی‎ :‎
‎▪ ‎شکر،شکلات و فراورده های کاکائو وزارت بازرگانی ▪افزودنیی های مواد غذایی‎ ‎وزارت بهداشت ▪بهداشت ‏مواد ‏غذایی وزارت بهداشت ▪ تغذیه و رژیم های ویژه غذایی‏‎ ‎انستیتو علوم تغذیه▪ میوه ها و سبزیهای فرآیند شده ‏وزارت ‏صنایع‎ ‎
‎●‎چگونگی ارتباط‏‎ ‎کمیسیون کدکس غذایی در کشورها‏‎ ‎
‎ ‎
‎▪‎از طریق‎ contact point ‎
‎▪‎موسسهٔ استاندارد‏‎ ‎عامل ارتباطی کمیسیون کدکس غذایی در ایران است. ▪ دبیرخانه شورای هماهنگی کدکس در‏‎ ‎‎موسسه و در مدیریت غذایی و کشاورزی مستقر می باشد. ▪رییس موسسه، نائب رییس شورا و‏‎ ‎رییس کمیسیون ‏ملی ‏کدکس غذایی ایران میباشد‎.‎
‎●‎اهم اقدامات انجام شده کدکس غذایی ایران
‎▪‎تشکیل چهار جلسه برای شورای هماهنگی کدکس و پنج جلسه جهت کمیسیون ملی کدکس‏‎ ▪‎ایجاد هماهنگی در ‏‏اعزام هیئت های نمایندگی به اجلاس های کدکس▪ تهیه و تصویب شش‏‎ ‎آیین نامه و روش اجرایی کدکس ▪ تشکیل ‏‏‏۲۱ کمیته فنی▪ تشکیل کمیته منطقه ای خاور‏‎ ‎نزدیک و کمیته اجرایی در سطح ملی▪ارسال نظرات و پیشنهادات ‏‏کارشناسی کمیته های فنی‎ ‎به کمیسیون کدکس▪واگذاری پیشنویس تعیین حد مجاز آفلاتوکسین در مغزهای درختی ‏‏‏(پسته‎) ‎به ایران▪تدوین پیش نویس استاندارد بین المللی ، دوغ- مشارکت در تدوین پیش نویس‏‎ ‎رسمی صدور ‏‏گواهینامه بازرسی فراورده های غذایی ‏‎–‎‏ پیشنهاد تکمیل پیش نویس راهنمای‏‎ ‎تجزیه و تحلیل ارزیابی ‏خطر▪پیشنهاد ‏طرح تخصیص بودجه کدکس جهت انجام بهینه امور در‏‎ ‎سطح کشور و پیگیری آن از سازمان ‏مدیریت و برنامه ریزی ▪ ‏صدوراحکام برای رئوسا و‏‎ ‎دبیران و اعضای کمیته فنی ▪ایجاد هماهنگی استفاده از‏‎ ‎‎امکانات مالی و فنی صندوق‏‎ ‎مشترکFAO/WHO –trust fund ‎بمنظور شرکت در اجلاسهای کدکس. ▪ تهیه ‏‏۵ فصلنامه داخلی‏‎ ‎کدکس غذایی ‏ایران▪ایجاد وب سایتهای کدکس غذایی ایران جهت تعاملات و اطلاعات کمیته‎ ‎‎های فنی با آدرس اینترنتی‎ ‎
www.isiri-codex.ir ‎
‎▪‎پیشنهاد تدوین استراتژی ملی‎ ‎کدکس با توجه به درخواست کمیته ها و اعلام نظر از سازمانها در این رابطه . ‏‏▪تهیه‎ ‎فراخوان کدکس مبنی بر جذب متخصصان و کارشناسان برای عضویت در کمیته های فنی که بالغ‏‎ ‎بر ۱۶۵ ‏نفر اعلام ‏آمادگی نموده اند‏